I do not think I will be able to complete the first chapter before school begins in a few days. A shame really, but I got caught up in certain matters that I had to take care of (and still am!). I am going to try and finish up the section with the hobbits conversing in the inn before Wednesday. Here's the new bit, including some corrections made to the previous sections (gratias Civi Europae!):
Cum Magister Bilbo Bursonus qui habitabat Bursae Imae nuntiavit se breviter centesimum et undecimum diem sui natalis convivio magnificentiae egregiae celebraturum esse, erat multa fama et commotio in Hobbitovico.
Bilbo erat perdives et insolitissimus, et annos sexaginta fuerat spectaculum Pagi, tempore quo notabiliter e conspectu aberat et insperatum rederat. Divitae quae is rettulerat itineribus suis iam factae erant fabulam Pagi, et id creditum est, neglegens illa quae senes dicant, populariter ab multo populi Pagi Collem Bursae Imae cuniculos fartos divitis habuisse. Et si illud erat non satis fama, erat quoque suus prorogatus vigor spectare. Tempus extendit, et videtur id multo non affecisse de Bilbone. Annis nonaginta aetatis similis erat quam fuerat annis quinquaginta aetatis. Annis nonaginta et novem aetatis inceperunt vocare eum conservatum bene; sed non immutatus verius verbum dictu esset. Erant aliqui qui sua caputa quasserunt et cogitaverunt hoc nimium esse; id videtur iniustum aliquem iuventutem sempiternam (specie) et quoque divitas infinitas (per famam) tenturum esse.
“Id solvendum erit!” dixerunt. “Id est non naturale, et molesta venient propter id!”
Sed illo tempore molesta non adhuc venerat; et quoniam Magister Bursonus suam pecuniam aliis benigne dedit, plurimi homines volebant condonare novitatem suam et divitas bonas suas propter hoc. Is suos propinquos interviseat (praeter Bursoni ex Sackvilla) habuit homines studiosos multos qui eum admirati sunt inter hobbites familiarium pauperium et levium. Sed is familiares nullos habuit, donec aliqui patruelium et consobrinorum invenium suorum inceperunt adolescere.
Veterrimus eorum, et carissimus Bilboni, erat adolescens Frodo Bursonus. Cum Bilbo erat nonaginta et novem anni aetatis is fecit Frodonem suum heredem, et is tulit eum ad Bursam Imam ad vivendum ibi; et propter hoc spes Bursonorum ex Sackvilla ad inritum redacti sunt tandem.
Accidit ut Bilbo et Frodo quoque nati erant die eodem, qui erat alter et vicesimus dies mensis Septembris. “Debes venire et habitare hic, Frodo mi puer,” Bilbo dixerat ei die uno, “et tum poterimus celebratare diem nostrorum natlium commode inter nos.” Tunc Frodo erat etiam tweenus, verbum quo hobbites vocaverunt aetates immaturas inter pueritiam aetate annorum viginti et aditum in puberitatem aetate annorum triginta tres.
Duodecim anni transierunt. Per annum omnem Bursoni convivia acerrima mixta ad tempus diei natalium suorum Bursae Imae celebraverat; sed nunc intellebatur aliquid eximius autumno illi advenienti excogitari. Bilbo anni centum et undecim aetatis futurus erat, CXI, numerus attractivior, et aetas honestissima hobbito (Tuccus Vetus ipse solum aetate annorum centum et triginta mortuus erat); et Frodo anni triginta et tres aetatis futurus erat, XXXIII, numerus sonticus: is erat dies quo is in pubertatem ingrediatur.
Rumores per Hobbitovicum et Iustaquam inceperunt spargere; et rumor de convivio advenienti Pagum totum perlustravit. Res gestae et indoles Magistri Bilbonis Bursoni rursum factae sunt primus res in sermone; et homines vetiores subito invenerunt multos recordiationes suos laete velle audire.
Nemo habuit auditores attentiores quam Vetus Hammus Gamsio, qui vocabatur Vetulum ab multis. Is mansit Fruticis Haderae, tabernae parvae in Via Iustaqua; et habuit auctoritatem aliquam cum dicebat, nam curaverat hortum Bursae Imae annos quadraginta, et adiuverat Veterem Cavivirum arte eadem ante. Sed quod is incepiebat fieri vetus et sui artus incipiebant fieri rigidi, opus extendebatur fere ab adolescentissimo filio, Same Gamsione. Et pater et filius usi sunt familiariter Bilbone et Frodone. Habitaverunt in Colle ipso, in Bursamisso Ordone numero tres signatis solummodo infra Bursam Imam.
“Suavissimus eloquentissimus generosus-hobbitus est Magister Bilbo, ut semper dixi,” Vetulus declaravit. Verrime: nam Bilbo dixit urbanissime ei, vocans eum ‘Magistrum Hamfastum’, et consultans eum semper de cultu holerum – de re cultus ‘stirpum’, maxime de patatis, Vetulus noscebatur ut primum auctorem ab omnibus in vicinia (et quoque ab ipso).
“Sed hic Frodo qui habitat secum?” Nocus Senex ex Iustaqua rogavit, “Bursonus est suus nomen, sed plus quam dimidia sui sanguinis est ex Brandicapris, dicitur. Nescio quare aliqui Bursonus ex Hobbitovico eat ad quaerendum uxorem longe in Capriterram, ubi homines sunt insolitissimi.”
“Et non est miraculum eos insolitos esse.” addidit Tatula Bipes (vicinus Vetuli), “si habitant in ripa prava Fluminis Brandivini, et sub Silvam Veterem, quae est locus obscurus malus, si dimidia fabularum sit vera.”
“Dicis vere, Tata!”dixit Vetulus. “Non est ut si Brandicapri ex Capriterra habitant in Silva Vetere; sed sunt genus insolitum, ut videtur. Conludunt ratibus in illo magno flumene - et illud non est naturale. Non est miraculum molesta propter id venisse, dico. Utcumque res ceciderit, Magister Frodo est tam lepidus quam velis offendere adolescenti hobbito. Est simillimus Magistro Bilboni, et non solum specie. Denique suus pater erat Bursonus. Decens respectabilis hobbitus erat Magister Drogo Bursonus; erat numquam multum narrare de eo, quoad mersitit."
“Mersitit?” dixit complures voces. Audiverant hoc et alios obscuriores rumores prius, quippe; sed hobbiti adamant historias de familis, et desiderabant audire ea rursum.
“Em, ita aiunt,” dixit Vetulus, “Ecce: Magister Drogo, is nupsit miseram Magistram Primulam Brandicaprum. Ea fuit prima consobrina nostri Magistri Bilbonis (sua mater fuit iuvenissima filiarum Veteris Tucci); et Magister Drogo fuit suus secundus consobrinus. Sic Magister Frodo est suus primus et secundus consobrinus, remotus semel utroque modo, sicut dicunt, si me sentitis. Et Magister Drogo habitabat in Brandivini Villa cum suo socero, sene Magistro Gorbadoco, sicut fecit saepe post suum matrimonium (amavit suos cibos, et senex Gorbadocus paravit convivium munificissimum); et is naviculatus est in Flumine Brandivino; et is ac uxor merseruntunt, et miser Magister Frodo tantum infans et omnia.”
“Ego audivi eos in aqua post cenam in lumine lunae ire,” dixit Nocus Senex, “et ponderem Drogonis esse quod ratem demersit.”
“Et ego audivi eum eam in aquam perculisse, et eum eam post eum traxisse,” dixit Rufus, molinarius Hobbitovici.
“Tu non debes credere omnia quae audis, Rufe.” dixit Vetulus, qui non amat multum molinarium. “Est non causa loqui de percellendo et trahendo. Rates sunt laboriosae illis qui sedent immoti et non pergunt quaerere molesta. Qualibet: erat hic Magister Frodo orbus et relictus, ut dicat, inter quos insolitos Capriterranos, educabatur utique in Brandivini Villa. Tam frequentissima quam leporarium, dicitur. Erant numquam minor quam ducenti propinqui seni Magistri Gorbadoci in loco. Magister Bilbo numquam egit beneficentius factum quam cum retulit puerum ad vivendum inter decentes homines.
“Sed ego suspicor id amarum offensum istis Bursonis ex Saccavilla esse. Ei cogitabant eos Bursam Imam adquireturos esse, cum is abscessit et cogitabatur eum mortum esse.Et tunc, is redit et abigit, et pergit vivere et vivere, et suus aspectus est numquam vetustior diem, di eum ament! Et subito is heredem exhibet et facit ut omnia documenta bene scribantur. Bursoni ex Saccavilla numquam non videbunt in Bursam Imam nunc, aut non speretur.”
Saturday, September 3, 2011
Thursday, July 21, 2011
Update- July 22
Sorry I haven't updated in a while- I've been sick or working. At any rate, here is the first half of the Gaffer's "speech" that I've been working on with some revised bits from the previous sections I've posted:
“Mersitit?” dixit complures voces. Audiverant hoc et alios obscuriores rumores prius, quippe; sed hobbiti adamant historias de familis, et desideraverunt audire ea rursum.
“Em, ita aiunt,” dixit Vetulus, “Ecce: Magister Drogo, is nupsit miseram Magistram Primulam Brandicaprum. Ea fuit prima consobrina nostri Magistri Bilbonis (sua mater fuit iuvenissima filiarum Veti Tucci); et Magister Drogo fuit suus secundus consobrinus. Sic Magister Frodo est suus primus et secundus consobrinus, remotus semel utroque modo, sicut dicunt, si me sentitis. Et Magister Drogo habitabat in Brandivini Villa cum suo socero, sene Magistro Gorbadoco, sicut fecit saepe post suum matrimonium (amavit suos cibos, et senex Gorbadocus paravit convivium munificissimum); et is naviculatus est in Flumine Brandivino; et is ac uxor merseruntunt, et miser Magister Frodo tantum infans et omnia.”
“Ego audivi eos in aqua post cenam in lumine lunae ire,” dixit Nocus Senex, “et ponderem Drogonis esse quod ratem demersit.”
“Et ego audivi eum eam in aquam perculisse, et eum eam post eum traxisse,” dixit Rufus, molinarius Hobbitovici.
“Tu non debes credere omnia quae audis, Rufe.” dixit Vetulus, qui non amat multum molinarium. “Est non causa loqui de percellendo et trahendo. Rates sunt laboriosae illis qui sedent immoti et non pergunt quaerere molesta. Qualibet: erat hic Magister Frodo orbus et relictus, ut dicat, inter quos insolitos Capriterranos, educabatur utique in Brandivini Villa. Tam frequentissima quam leporarium, dicitur. Erant numquam minor quam ducenti propinqui seni Magistri Gorbadoci in loco. Magister Bilbo numquam egit beneficentius factum quam cum retulit puerum ad vivendum inter decentes homines.
More to come, my hope is to have the first chapter done before school hits! Let's see if I hold to it!!!
“Mersitit?” dixit complures voces. Audiverant hoc et alios obscuriores rumores prius, quippe; sed hobbiti adamant historias de familis, et desideraverunt audire ea rursum.
“Em, ita aiunt,” dixit Vetulus, “Ecce: Magister Drogo, is nupsit miseram Magistram Primulam Brandicaprum. Ea fuit prima consobrina nostri Magistri Bilbonis (sua mater fuit iuvenissima filiarum Veti Tucci); et Magister Drogo fuit suus secundus consobrinus. Sic Magister Frodo est suus primus et secundus consobrinus, remotus semel utroque modo, sicut dicunt, si me sentitis. Et Magister Drogo habitabat in Brandivini Villa cum suo socero, sene Magistro Gorbadoco, sicut fecit saepe post suum matrimonium (amavit suos cibos, et senex Gorbadocus paravit convivium munificissimum); et is naviculatus est in Flumine Brandivino; et is ac uxor merseruntunt, et miser Magister Frodo tantum infans et omnia.”
“Ego audivi eos in aqua post cenam in lumine lunae ire,” dixit Nocus Senex, “et ponderem Drogonis esse quod ratem demersit.”
“Et ego audivi eum eam in aquam perculisse, et eum eam post eum traxisse,” dixit Rufus, molinarius Hobbitovici.
“Tu non debes credere omnia quae audis, Rufe.” dixit Vetulus, qui non amat multum molinarium. “Est non causa loqui de percellendo et trahendo. Rates sunt laboriosae illis qui sedent immoti et non pergunt quaerere molesta. Qualibet: erat hic Magister Frodo orbus et relictus, ut dicat, inter quos insolitos Capriterranos, educabatur utique in Brandivini Villa. Tam frequentissima quam leporarium, dicitur. Erant numquam minor quam ducenti propinqui seni Magistri Gorbadoci in loco. Magister Bilbo numquam egit beneficentius factum quam cum retulit puerum ad vivendum inter decentes homines.
More to come, my hope is to have the first chapter done before school hits! Let's see if I hold to it!!!
Monday, June 6, 2011
Update: June 7th
“Et ego audivi eum eam in aquam perculisse, et eum eam post eum traxisse,” dixit Rufus, molinarius Hobbitovici.
“Tu non debes auscultare omnia quae audis, Rufe.” dixit Vetulus, qui non amat multum molinarium.
The Gaffer has more to say, but it'll take me a bit, it's fairly big. Probably no update tommorow, as I'm spending time with my fiance. You should all hear from me by Wednesday :)
Mike
“Tu non debes auscultare omnia quae audis, Rufe.” dixit Vetulus, qui non amat multum molinarium.
The Gaffer has more to say, but it'll take me a bit, it's fairly big. Probably no update tommorow, as I'm spending time with my fiance. You should all hear from me by Wednesday :)
Mike
Sunday, June 5, 2011
a small update for today
Only a line for today, but I'm trying to keep with my promise of updating and translating every day. Apparently Frodo's Dad (Drogo) was pretty fat:
“Ego audivi eos in aqua post cenam in lumine lunae ire,” dixit Nocus Senex, “et ponderem Drogonis esse quod ratem demersit.”
Mike
“Ego audivi eos in aqua post cenam in lumine lunae ire,” dixit Nocus Senex, “et ponderem Drogonis esse quod ratem demersit.”
Mike
Saturday, June 4, 2011
A small update, and yes, it's still going!
Hello hello, everybody! I know I have not updated since last year, and much has happened since. For one, my translation stopped for a while because I was taking German, which took up most of my time. Secondly, I'm getting married, so you know, that has an effect on things :D Nevertheless, this project is NOT DEAD! Ne timeas! Here is a small new bit from chapter one since we last left off, with a few things I've revised. Enjoy! I'll be translating a bit each night, it's summer now, and I hope to update as often as I can, maybe even a fabled paragraph a day! So, here you go:
Caput Primum
CONVIVIUM EXSPECTATUM DIU
Cum Magister Bilbo Bursonus qui habitabat Bursae Imae nuntiavit eum breviter centesimum et undecimum diem sui natalis convivio magnificentiae egregiae celebraturum esse, erat multa fama et commotio in Hobbitovico.
Bilbo erat perdives et insolitissimus, et annos sexaginta fuerat spectaculum Pagi, tempore quo notabiliter e conspectu aberat et insperatum rederat. Divitae quae is rettulerat itineribus suis iam factae erant fabulam Pagi, et id creditum est, neglegens illa quae seneces dicant, populariter ab multo populi Pagi Collem Bursae Imae cuniculos fartos divitis habuisse. Et si illud erat non satis fama, erat quoque suus prorogatus vigor spectare. Tempus extendit, et videtur id multo non affecisse de Bilbone. Annis nonaginta aetatis similis erat quam fuerat annis quinquaginta aetatis. Annis nonaginta et novem aetatis inceperunt vocare eum conservatum bene; sed non immutatus verius verbum dictu esset. Erant aliqui qui sua caputa quasserunt et cogitaverunt hoc nimium esse; id videtur iniustum aliquem iuventutem sempiternam (specie) et quoque divitas infinitas (per famam) tenturum esse.
“Id solvendum erit!” dixerunt. “Id est non naturale, et molesta venient propter id!”
Sed illo tempore molesta non adhuc venerat; et quoniam Magister Bursonus suam pecuniam aliis benigne dedit, plurimi homines volebant condonare novitatem suam et divitas bonas suas propter hoc. Is suos propinquos interviseat (praeter Bursoni ex Sackvilla) habuit homines studiosos multos qui eum admirati sunt inter hobbites familiarium pauperium et levium. Sed is familiares nullos habuit, donec aliqui patruelium et consobrinorum invenium suorum inceperunt adolescere.
Veterrimus eorum, et carissimus Bilboni, erat adolescens Frodo Bursonus. Cum Bilbo erat nonaginta et novem anni aetatis is fecit Frodonem suum heredem, et is tulit eum ad Bursam Imam ad vivendum ibi; et propter hoc spes Bursonorum ex Sackvilla ad inritum redacti sunt tandem.
Accidit ut Bilbo et Frodo quoque nati erant die eodem, qui erat alter et vicesimus dies mensis Septembris. “Debes venire et habitare hic, Frodo mi puer,” Bilbo dixerat ei die uno, “et tum poterimus celebratare diem nostrorum natlium commode inter nos.” Tunc Frodo erat etiam tweenus, verbum quo hobbites vocaverunt aetates immaturas inter pueritiam aetate annorum viginti et aditum in puberitatem aetate annorum triginta tres.
Duodecim anni transierunt. Per annum omnem Bursoni convivia acerrima mixta ad tempus diei natalium suorum Bursae Imae celebraverat; sed nunc intellebatur aliquid eximius autumno illi advenienti excogitari. Bilbo anni centum et undecim aetatis futurus erat, CXI, numerus attractivior, et aetas honestissima hobbito (Tuccus Vetus ipse solum aetate annorum centum et triginta mortuus erat); et Frodo anni triginta et tres aetatis futurus erat, XXXIII, numerus sonticus: id erat dies quo is in pubertatem ingrediatur.
Rumores per Hobbitovicum et Iustaquam inceperunt spargere; et rumor de convivio advenienti Pagum totum perlustravit. Res gestae et indoles Magistri Bilbonis Bursoni rursum factae sunt primus res in sermone; et homines vetiores subito invenerunt multos recordiationes suos laete velle audire.
Nemo habuit auditores attentiores quam Vetus Hammus Gamsio, qui vocabatur Vetulum ab multis. Is mansit Fruticis Haderae, tabernae parvae in Via Iustaqua; et habuit auctoritatem aliquam cum dicebat, nam curaverat hortum Bursae Imae annos quadraginta, et adiuverat Veterem Cavivirum arte eadem ante. Sed quod is incepiebat fieri vetus et sui artus incipiebant fieri rigidi, opus extendebatur fere ab adolescentissimo filio, Same Gamsione. Et pater et filius usi sunt familiariter Bilbone et Frodone. Habitaverunt in Colle ipso, in Bursamisso Ordone numero tres signatis solummodo infra Bursam Imam.
“Suavissimus eloquentissimus generosus-hobbitus est Magister Bilbo, ut semper dixi,” Vetulus declaravit. Verrime: nam Bilbo dixit urbanissime ei, vocans eum ‘Magistrum Hamfastum’, et consultans eum semper de cultu holerum – de re cultus ‘stirpum’, maxime de patatis, Vetulus noscebatur ut primum auctorem ab omnibus in vicinia (et quoque ab ipso).
“Sed hic Frodo qui habitat secum?” Nocus Vetus ex Iustaqua rogavit, “Bursonus est suus nomen, sed plus quam dimidia sui sanguinis est ex Brandicapris, dicitur. Nescio quare aliqui Bursonus ex Hobbitovico eat ad quaerendum uxorem longe in Capriterram, ubi homines sunt insolitissimi.”
“Et non est miraculum eos insolitos esse.” addidit Tatula Bipes (vicinus Vetuli), “si habitant in ripa prava Fluminis Brandivini, et sub Silvam Veterem, quae est locus obscurus malus, si dimidia fabularum sit vera.”
“Dicis vere, Tata!” dixit Vetulus. “Non est ut si Brandicapri ex Capriterra habitant in Silva Vetere; sed sunt genus insolitum, ut videtur. Conludunt ratibus in illo magno flumene - et illud non est naturale. Non est miraculum molesta propter id venisse, dico. Utcumque res ceciderit, Magister Frodo est tam lepidus quam velis offendere adolescenti hobbito. Est simillimus Magistro Bilboni, et non solum specie. Denique suus pater erat Bursonus. Decens respectabilis hobbitus erat Magister Drogo Bursonus; erat numquam multum narrare de eo, quoad mersitit."
“Mersitit?” dixit complures voces. Audiverant hoc et alios obscuriores rumores prius, quippe; sed hobbiti adamant historias de familis, et desidervaerunt audire ea rursum.
“Em, ita aiunt,” dixit Vetulus, “Ecce: Magister Drogo, is nupsit miseram Magistram Primulam Brandicaprum. Ea fuit prima consobrina nostri Magistri Bilbonis (sua mater fuit iuvenissima filiarum Veti Tucci); et Magister Drogo fuit suus secundus consobrinus. Sic Magister Frodo est suus primus et secundus consobrinus, remotus semel utroque modo, sicut dicunt, si me sentitis. Et Magister Drogo habitabat in Brandivini Villa cum suo socero, sene Magistro Gorbadoco, sicut fecit saepe post suum matrimonium (amavit suos cibos, et senex Gorbadocus paravit convivium munificissimum); et is naviculatus est in Flumine Brandivino; et is ac uxor merseruntunt, et miser Magister Frodo tantum infans et omnia.”
You will notice something funny about the perfect forms for mergere: I've butchered them on purpose. The hobbits in LOTR tend to have a very... rural way of speaking, shall we say. Tolkien's text reads 'drownded' where it should say drowned. So in keeping with proper hobbitisms (can we make that an actual word now?), I thought I might do something unorthodox and try doubling the sound at the end of the verb form, hence mersitit and merseruntunt. I've made notes in the glossa to translate them as 'drownded'. I'm think of doing something similar for Gollum's dialogue when the time finally arrives. Untraditional I know, but I think I like the idea overall. So, enjoy! You'll likely hear from me either tommorow or on Monday, as it's supposed to rain then! Take care, and I hope you're all still following along!
Mike
Caput Primum
CONVIVIUM EXSPECTATUM DIU
Cum Magister Bilbo Bursonus qui habitabat Bursae Imae nuntiavit eum breviter centesimum et undecimum diem sui natalis convivio magnificentiae egregiae celebraturum esse, erat multa fama et commotio in Hobbitovico.
Bilbo erat perdives et insolitissimus, et annos sexaginta fuerat spectaculum Pagi, tempore quo notabiliter e conspectu aberat et insperatum rederat. Divitae quae is rettulerat itineribus suis iam factae erant fabulam Pagi, et id creditum est, neglegens illa quae seneces dicant, populariter ab multo populi Pagi Collem Bursae Imae cuniculos fartos divitis habuisse. Et si illud erat non satis fama, erat quoque suus prorogatus vigor spectare. Tempus extendit, et videtur id multo non affecisse de Bilbone. Annis nonaginta aetatis similis erat quam fuerat annis quinquaginta aetatis. Annis nonaginta et novem aetatis inceperunt vocare eum conservatum bene; sed non immutatus verius verbum dictu esset. Erant aliqui qui sua caputa quasserunt et cogitaverunt hoc nimium esse; id videtur iniustum aliquem iuventutem sempiternam (specie) et quoque divitas infinitas (per famam) tenturum esse.
“Id solvendum erit!” dixerunt. “Id est non naturale, et molesta venient propter id!”
Sed illo tempore molesta non adhuc venerat; et quoniam Magister Bursonus suam pecuniam aliis benigne dedit, plurimi homines volebant condonare novitatem suam et divitas bonas suas propter hoc. Is suos propinquos interviseat (praeter Bursoni ex Sackvilla) habuit homines studiosos multos qui eum admirati sunt inter hobbites familiarium pauperium et levium. Sed is familiares nullos habuit, donec aliqui patruelium et consobrinorum invenium suorum inceperunt adolescere.
Veterrimus eorum, et carissimus Bilboni, erat adolescens Frodo Bursonus. Cum Bilbo erat nonaginta et novem anni aetatis is fecit Frodonem suum heredem, et is tulit eum ad Bursam Imam ad vivendum ibi; et propter hoc spes Bursonorum ex Sackvilla ad inritum redacti sunt tandem.
Accidit ut Bilbo et Frodo quoque nati erant die eodem, qui erat alter et vicesimus dies mensis Septembris. “Debes venire et habitare hic, Frodo mi puer,” Bilbo dixerat ei die uno, “et tum poterimus celebratare diem nostrorum natlium commode inter nos.” Tunc Frodo erat etiam tweenus, verbum quo hobbites vocaverunt aetates immaturas inter pueritiam aetate annorum viginti et aditum in puberitatem aetate annorum triginta tres.
Duodecim anni transierunt. Per annum omnem Bursoni convivia acerrima mixta ad tempus diei natalium suorum Bursae Imae celebraverat; sed nunc intellebatur aliquid eximius autumno illi advenienti excogitari. Bilbo anni centum et undecim aetatis futurus erat, CXI, numerus attractivior, et aetas honestissima hobbito (Tuccus Vetus ipse solum aetate annorum centum et triginta mortuus erat); et Frodo anni triginta et tres aetatis futurus erat, XXXIII, numerus sonticus: id erat dies quo is in pubertatem ingrediatur.
Rumores per Hobbitovicum et Iustaquam inceperunt spargere; et rumor de convivio advenienti Pagum totum perlustravit. Res gestae et indoles Magistri Bilbonis Bursoni rursum factae sunt primus res in sermone; et homines vetiores subito invenerunt multos recordiationes suos laete velle audire.
Nemo habuit auditores attentiores quam Vetus Hammus Gamsio, qui vocabatur Vetulum ab multis. Is mansit Fruticis Haderae, tabernae parvae in Via Iustaqua; et habuit auctoritatem aliquam cum dicebat, nam curaverat hortum Bursae Imae annos quadraginta, et adiuverat Veterem Cavivirum arte eadem ante. Sed quod is incepiebat fieri vetus et sui artus incipiebant fieri rigidi, opus extendebatur fere ab adolescentissimo filio, Same Gamsione. Et pater et filius usi sunt familiariter Bilbone et Frodone. Habitaverunt in Colle ipso, in Bursamisso Ordone numero tres signatis solummodo infra Bursam Imam.
“Suavissimus eloquentissimus generosus-hobbitus est Magister Bilbo, ut semper dixi,” Vetulus declaravit. Verrime: nam Bilbo dixit urbanissime ei, vocans eum ‘Magistrum Hamfastum’, et consultans eum semper de cultu holerum – de re cultus ‘stirpum’, maxime de patatis, Vetulus noscebatur ut primum auctorem ab omnibus in vicinia (et quoque ab ipso).
“Sed hic Frodo qui habitat secum?” Nocus Vetus ex Iustaqua rogavit, “Bursonus est suus nomen, sed plus quam dimidia sui sanguinis est ex Brandicapris, dicitur. Nescio quare aliqui Bursonus ex Hobbitovico eat ad quaerendum uxorem longe in Capriterram, ubi homines sunt insolitissimi.”
“Et non est miraculum eos insolitos esse.” addidit Tatula Bipes (vicinus Vetuli), “si habitant in ripa prava Fluminis Brandivini, et sub Silvam Veterem, quae est locus obscurus malus, si dimidia fabularum sit vera.”
“Dicis vere, Tata!” dixit Vetulus. “Non est ut si Brandicapri ex Capriterra habitant in Silva Vetere; sed sunt genus insolitum, ut videtur. Conludunt ratibus in illo magno flumene - et illud non est naturale. Non est miraculum molesta propter id venisse, dico. Utcumque res ceciderit, Magister Frodo est tam lepidus quam velis offendere adolescenti hobbito. Est simillimus Magistro Bilboni, et non solum specie. Denique suus pater erat Bursonus. Decens respectabilis hobbitus erat Magister Drogo Bursonus; erat numquam multum narrare de eo, quoad mersitit."
“Mersitit?” dixit complures voces. Audiverant hoc et alios obscuriores rumores prius, quippe; sed hobbiti adamant historias de familis, et desidervaerunt audire ea rursum.
“Em, ita aiunt,” dixit Vetulus, “Ecce: Magister Drogo, is nupsit miseram Magistram Primulam Brandicaprum. Ea fuit prima consobrina nostri Magistri Bilbonis (sua mater fuit iuvenissima filiarum Veti Tucci); et Magister Drogo fuit suus secundus consobrinus. Sic Magister Frodo est suus primus et secundus consobrinus, remotus semel utroque modo, sicut dicunt, si me sentitis. Et Magister Drogo habitabat in Brandivini Villa cum suo socero, sene Magistro Gorbadoco, sicut fecit saepe post suum matrimonium (amavit suos cibos, et senex Gorbadocus paravit convivium munificissimum); et is naviculatus est in Flumine Brandivino; et is ac uxor merseruntunt, et miser Magister Frodo tantum infans et omnia.”
You will notice something funny about the perfect forms for mergere: I've butchered them on purpose. The hobbits in LOTR tend to have a very... rural way of speaking, shall we say. Tolkien's text reads 'drownded' where it should say drowned. So in keeping with proper hobbitisms (can we make that an actual word now?), I thought I might do something unorthodox and try doubling the sound at the end of the verb form, hence mersitit and merseruntunt. I've made notes in the glossa to translate them as 'drownded'. I'm think of doing something similar for Gollum's dialogue when the time finally arrives. Untraditional I know, but I think I like the idea overall. So, enjoy! You'll likely hear from me either tommorow or on Monday, as it's supposed to rain then! Take care, and I hope you're all still following along!
Mike
Thursday, September 23, 2010
The Ring Poem- REVISED
Hello Everyone!
So I am only a few days late with this, but this time I actually have a valid reason: I've been sick with a nasty cold which prevented me from completing my revisions sooner. Anyways, here, finally, is the revised Ring Poem:
Tres Anuli sub caelo Regibus Elbicis
Septem Dominis Nanis in hypogeis ex saxo,
Novem moriendum Mortalibus damnatis,
Unus Domino Atro qui sedet in solio atro
In Terra Mordore operta Umbris
Unus Anulus eos omnes regendos, Unus Anulus eos inveniendos,
Unus Anulus eos omnes conferendos et in tenebris vinciendos
In Terra Mordore operta Umbris
You will notice that I have done several things this time round:
1) I finally gave in and made the infinitives gerundives
2) I realized that there is a rhyming scheme to the original english (namely in the first half its ABABA format, dont know what the proper term for it is, was never very good with poetry), I've tried to replicate it in the first half of the poem. I find the second half works better with putting the gerundives at the end and having them rhyme with each other in Latin.
And now I must acknowledge where I have stolen from (read: taken influence from :P):
1) I went back to Earendilyon's (the man who originally started translating LOTR into Latin) original translation and realized I had made a mistake by having Mordor in the genitive when it should have been in the ablative. This has now been corrected. Also, for the second half, you will notice that eos omnes and eos alternates, just like in the english. This was also taken from Earendilyon's translation of the poem, as well as the use of the gerund in line 3. I should also like to point out that his influence can be seen in parts of my translation for page two of FOTR which I posted earlier this week. I think in fact that he may be aware of this project, and I really do hope that he is okay with my translating anew and blatant borrowing/stealing/taking influence from his original work.
2) I would like to personally thank my friend Thomas Volpius from the SCHOLA online community, who allowed me to use his translation of the poem. Thomas' influence can be seen most clearly in lines 1-5 and line 8. Although in lines 1 and 2 I did not use the exact words he used, they did inspire me to look for others. Thomas' poem originally uses Regibus Elborum for the elves where as I decided to create the adjective Elbicus, a, um to use. In my opinion using the adjective is a little bit closer to the original BUT Thomas has infact helped to solve the debate on what word to use for elf. Originally I was going to use Eldar, -is, but now I think I will keep this just for the mention of the Eldar in the text. Elbicus, a , um, will be used for something that is Elven, and Thomas' word Elbus (which is really quite clever considering that word elf is related to the latin Albus) will be the word used for elf. Thomas' use of cryptoporticibus in the second line was a little bit too unwieldy for the flow of the poem but it did get the correct connotation of the underground hall. It inspired me to find something similar: cryptogeum, an underground chamber or room, which I've made a note of in the glossary to translate as hall for the purposes of the poem. At any rate, much credit and thanks goes out to Thomas for allowing me to use his translation.
Also, if you haven't already, PLEASE have a look at the revised translation of page one and the new translation of page two. I fear that due to my absence some of you have decided to jump ship as it were. I hope not.
Mike
So I am only a few days late with this, but this time I actually have a valid reason: I've been sick with a nasty cold which prevented me from completing my revisions sooner. Anyways, here, finally, is the revised Ring Poem:
Tres Anuli sub caelo Regibus Elbicis
Septem Dominis Nanis in hypogeis ex saxo,
Novem moriendum Mortalibus damnatis,
Unus Domino Atro qui sedet in solio atro
In Terra Mordore operta Umbris
Unus Anulus eos omnes regendos, Unus Anulus eos inveniendos,
Unus Anulus eos omnes conferendos et in tenebris vinciendos
In Terra Mordore operta Umbris
You will notice that I have done several things this time round:
1) I finally gave in and made the infinitives gerundives
2) I realized that there is a rhyming scheme to the original english (namely in the first half its ABABA format, dont know what the proper term for it is, was never very good with poetry), I've tried to replicate it in the first half of the poem. I find the second half works better with putting the gerundives at the end and having them rhyme with each other in Latin.
And now I must acknowledge where I have stolen from (read: taken influence from :P):
1) I went back to Earendilyon's (the man who originally started translating LOTR into Latin) original translation and realized I had made a mistake by having Mordor in the genitive when it should have been in the ablative. This has now been corrected. Also, for the second half, you will notice that eos omnes and eos alternates, just like in the english. This was also taken from Earendilyon's translation of the poem, as well as the use of the gerund in line 3. I should also like to point out that his influence can be seen in parts of my translation for page two of FOTR which I posted earlier this week. I think in fact that he may be aware of this project, and I really do hope that he is okay with my translating anew and blatant borrowing/stealing/taking influence from his original work.
2) I would like to personally thank my friend Thomas Volpius from the SCHOLA online community, who allowed me to use his translation of the poem. Thomas' influence can be seen most clearly in lines 1-5 and line 8. Although in lines 1 and 2 I did not use the exact words he used, they did inspire me to look for others. Thomas' poem originally uses Regibus Elborum for the elves where as I decided to create the adjective Elbicus, a, um to use. In my opinion using the adjective is a little bit closer to the original BUT Thomas has infact helped to solve the debate on what word to use for elf. Originally I was going to use Eldar, -is, but now I think I will keep this just for the mention of the Eldar in the text. Elbicus, a , um, will be used for something that is Elven, and Thomas' word Elbus (which is really quite clever considering that word elf is related to the latin Albus) will be the word used for elf. Thomas' use of cryptoporticibus in the second line was a little bit too unwieldy for the flow of the poem but it did get the correct connotation of the underground hall. It inspired me to find something similar: cryptogeum, an underground chamber or room, which I've made a note of in the glossary to translate as hall for the purposes of the poem. At any rate, much credit and thanks goes out to Thomas for allowing me to use his translation.
Also, if you haven't already, PLEASE have a look at the revised translation of page one and the new translation of page two. I fear that due to my absence some of you have decided to jump ship as it were. I hope not.
Mike
Friday, September 17, 2010
The Second Page is up!
Hello everyone, I hope all fourteen of you are still following this project, I apologize for my taking so long in regards to updating!! BUT, I have good news! The second page of Chapter One of FOTR is DONE!!! And this time it only took me two months instead of a year :P Now that I have returned to university (I unfortunately did not graduate, I really do not want to get into it right now...) and have switched my focus completely from Biblical Studies to Latin, I have committed my self to working on the translation a couple of hours each night. Here is a revised page one and the new page two, complete with an updated glossary (check the original glossary post for that, I will be constantly revising it as I go). Expect a revised version of the Ring Poem to appear either Monday or Tuesday evening and this time I promise I will come through. Enjoy, and please, comment and persevere with me! I do appreciate the help all of you have been giving!
Mike
CONVIVIUM EXSPECTATUM DIU
Cum Magister Bilbo Bursonus qui habitabat Bursae Imae nuntiavit eum breviter centesimum et undecimum diem sui natalis convivio magnificentiae egregiae celebraturum esse, erat multa fama et commotio in Hobbitovico.
Bilbo erat perdives et insolitissimus, et annos sexaginta fuerat spectaculum Pagi, tempore quo notabiliter e conspectu aberat et insperatum rederat. Divitae quae is rettulerat itineribus suis iam factae erant fabulam Pagi, et id creditum est, neglegens illa quae seneces dicant, populariter ab multo populi Pagi Collem Bursae Imae cuniculos fartos divitis habuisse. Et si illud erat non satis fama, erat quoque suus prorogatus vigor spectare. Tempus extendit, et videtur id multo non affecisse de Bilbone. Annis nonaginta aetatis similis erat quam fuerat annis quinquaginta aetatis. Annis nonaginta et novem aetatis inceperunt vocare eum conservatum bene; sed non immutatus verius verbum dictu esset. Erant aliqui qui sua caputa quasserunt et cogitaverunt hoc nimium esse; id videtur iniustum aliquem iuventutem sempiternam (specie) et quoque divitas infinitas (per famam) tenturum esse.
“Id solvendum erit!” dixerunt. “Id est non naturale, et molesta venient propter id!”
Sed illo tempore molesta non adhuc venerat; et quoniam Magister Bursonus suam pecuniam aliis benigne dedit, plurimi homines volebant condonare novitatem suam et divitas bonas suas propter hoc. Is suos propinquos interviseat (praeter Bursoni ex Sackvilla) habuit homines studiosos multos qui eum admirati sunt inter hobbites familiarium pauperium et levium. Sed is familiares nullos habuit, donec aliqui patruelium invenium suorum inceperunt adolescere.
Veterrimus quorum patruelium, et carissimus Bilboni, erat adolescens Frodo Bursonus. Cum Bilbo erat nonaginta et novem anni aetatis is fecit Frodonem suum heredem, et is tulit eum ad Bursam Imam ad vivendum ibi; et propter hoc spes Bursonorum ex Sackvilla ad inritum redacti sunt tandem.
Accidit ut Bilbo et Frodo quoque nati erant die eodem, qui erat alter et vicesimus dies mensis Septembris. “Debes venire et habitare hic, Frodo mi puere,” Bilbo dixerat ei die uno, “et tum poterimus celebratare diem nostrorum natlium commode inter nos.” Tunc Frodo erat etiam tweenus, verbum quo hobbites vocaverunt aetates immaturas inter pueritiam aetate annorum viginti et aditum in puberitatem aetate annorum triginta tres.
Duodecim anni transierunt. Per annum omnem Bursoni convivia acerrima mixta ad tempus diei natalium suorum Bursae Imae celebraverat; sed nunc intellebatur aliquid eximius autumno illi advenienti excogitari. Bilbo anni centum et undecim aetatis futurus erat, CXI, numerus attractivior, et aetas honestissima hobbito (Tuccus Vetus ipse solum aetate annorum centum et triginta mortuus erat); et Frodo anni triginta et tres aetatis futurus erat, XXXIII, numerus sonticus: id erat dies quo is in pubertatem ingrediatur.
Rumores per Hobbitovicum et Iustaquam inceperunt spargere; et rumor de convivio advenienti Pagum totum perlustravit. Res gestae et indoles Magistri Bilbonis Bursoni rursum factae sunt primus res in sermone; et homines vetiores subito invenerunt multos recordiationes suos laete velle audire.
Nemo habuit auditores attentiores quam Vetus Hammus Gamsio, qui vocabatur Vetulum ab multis. Is mansit Fruticis Haderae, tabernae parvae in Via Iustaqua; et habuit auctoritatem aliquam cum dicebat, nam curaverat hortum Bursae Imae annos quadraginta, et adiuverat Veterem Cavivirum arte eadem ante. Sed quod is incepiebat fieri vetus et sui artus incipiebant fieri rigidi, opus extendebatur fere ab adolescentissimo filio, Sammo Gamsione. Et pater et filius usi sunt familiariter Bilbone et Frodone. Habitaverunt in Colle ipso, in Peramisso Ordone numero tres signatis solummodo infra Bursam Imam.
“Suavissimus eloquentissimus generosus-hobbitus est Magister Bilbo, ut semper dixi,” Vetulus declaravit. Verrime: nam Bilbo dixit urbanissime ei, vocans eum ‘Magistrum Hamfastum’, et consultans eum semper de cultu holerum – de re cultus ‘stirpum’, maxime de patatis, Vetulus noscebatur ut primum auctorem ab omnibus in vicinia (et quoque ab ipso).
“Sed hic Frodo qui habitat secum?” Nocus Vetus ex Iustaqua rogavit, “Bursonus est suus nomen, sed plus quam dimidia sui sanguinis est ex Brandicapris, dicitur. Nescio quare aliqui Bursonus ex Hobbitovico eat ad quaerendum uxorem longe in Capriterram, ubi homines sunt insolitissimi.”
“Et non est miraculum eos insolitos esse.” addidit Tatula Bipes (vicinus Vetuli), “si habitant in ripa prava Fluminis Brandivini, et sub Silvam Veterem, quae est locus obscurus malus, si dimidia fabularum sit vera.”
“Dicis vere, Tata!”dixit Vetulus. “Non est ut si Brandicapres ex Capriterra habitant in Silva Vetere; sed sunt genus insolitum, ut videtur. Conludunt ratibus in illo magno flumene - et illud non est naturale. Non est miraculum molesta propter id venisse, dico. Utcumque res ceciderit, Magister Frodo est tam lepidus quam velis offendere adolescenti hobbito. Est simillimus Magistri Bilboni, et non solum specie. Denique suus pater erat Bursonus. Decens respectabilis hobbitus erat Magister Drogo Bursonus; erat numquam multum narrare de eo, quoad mersit."
Mike
CONVIVIUM EXSPECTATUM DIU
Cum Magister Bilbo Bursonus qui habitabat Bursae Imae nuntiavit eum breviter centesimum et undecimum diem sui natalis convivio magnificentiae egregiae celebraturum esse, erat multa fama et commotio in Hobbitovico.
Bilbo erat perdives et insolitissimus, et annos sexaginta fuerat spectaculum Pagi, tempore quo notabiliter e conspectu aberat et insperatum rederat. Divitae quae is rettulerat itineribus suis iam factae erant fabulam Pagi, et id creditum est, neglegens illa quae seneces dicant, populariter ab multo populi Pagi Collem Bursae Imae cuniculos fartos divitis habuisse. Et si illud erat non satis fama, erat quoque suus prorogatus vigor spectare. Tempus extendit, et videtur id multo non affecisse de Bilbone. Annis nonaginta aetatis similis erat quam fuerat annis quinquaginta aetatis. Annis nonaginta et novem aetatis inceperunt vocare eum conservatum bene; sed non immutatus verius verbum dictu esset. Erant aliqui qui sua caputa quasserunt et cogitaverunt hoc nimium esse; id videtur iniustum aliquem iuventutem sempiternam (specie) et quoque divitas infinitas (per famam) tenturum esse.
“Id solvendum erit!” dixerunt. “Id est non naturale, et molesta venient propter id!”
Sed illo tempore molesta non adhuc venerat; et quoniam Magister Bursonus suam pecuniam aliis benigne dedit, plurimi homines volebant condonare novitatem suam et divitas bonas suas propter hoc. Is suos propinquos interviseat (praeter Bursoni ex Sackvilla) habuit homines studiosos multos qui eum admirati sunt inter hobbites familiarium pauperium et levium. Sed is familiares nullos habuit, donec aliqui patruelium invenium suorum inceperunt adolescere.
Veterrimus quorum patruelium, et carissimus Bilboni, erat adolescens Frodo Bursonus. Cum Bilbo erat nonaginta et novem anni aetatis is fecit Frodonem suum heredem, et is tulit eum ad Bursam Imam ad vivendum ibi; et propter hoc spes Bursonorum ex Sackvilla ad inritum redacti sunt tandem.
Accidit ut Bilbo et Frodo quoque nati erant die eodem, qui erat alter et vicesimus dies mensis Septembris. “Debes venire et habitare hic, Frodo mi puere,” Bilbo dixerat ei die uno, “et tum poterimus celebratare diem nostrorum natlium commode inter nos.” Tunc Frodo erat etiam tweenus, verbum quo hobbites vocaverunt aetates immaturas inter pueritiam aetate annorum viginti et aditum in puberitatem aetate annorum triginta tres.
Duodecim anni transierunt. Per annum omnem Bursoni convivia acerrima mixta ad tempus diei natalium suorum Bursae Imae celebraverat; sed nunc intellebatur aliquid eximius autumno illi advenienti excogitari. Bilbo anni centum et undecim aetatis futurus erat, CXI, numerus attractivior, et aetas honestissima hobbito (Tuccus Vetus ipse solum aetate annorum centum et triginta mortuus erat); et Frodo anni triginta et tres aetatis futurus erat, XXXIII, numerus sonticus: id erat dies quo is in pubertatem ingrediatur.
Rumores per Hobbitovicum et Iustaquam inceperunt spargere; et rumor de convivio advenienti Pagum totum perlustravit. Res gestae et indoles Magistri Bilbonis Bursoni rursum factae sunt primus res in sermone; et homines vetiores subito invenerunt multos recordiationes suos laete velle audire.
Nemo habuit auditores attentiores quam Vetus Hammus Gamsio, qui vocabatur Vetulum ab multis. Is mansit Fruticis Haderae, tabernae parvae in Via Iustaqua; et habuit auctoritatem aliquam cum dicebat, nam curaverat hortum Bursae Imae annos quadraginta, et adiuverat Veterem Cavivirum arte eadem ante. Sed quod is incepiebat fieri vetus et sui artus incipiebant fieri rigidi, opus extendebatur fere ab adolescentissimo filio, Sammo Gamsione. Et pater et filius usi sunt familiariter Bilbone et Frodone. Habitaverunt in Colle ipso, in Peramisso Ordone numero tres signatis solummodo infra Bursam Imam.
“Suavissimus eloquentissimus generosus-hobbitus est Magister Bilbo, ut semper dixi,” Vetulus declaravit. Verrime: nam Bilbo dixit urbanissime ei, vocans eum ‘Magistrum Hamfastum’, et consultans eum semper de cultu holerum – de re cultus ‘stirpum’, maxime de patatis, Vetulus noscebatur ut primum auctorem ab omnibus in vicinia (et quoque ab ipso).
“Sed hic Frodo qui habitat secum?” Nocus Vetus ex Iustaqua rogavit, “Bursonus est suus nomen, sed plus quam dimidia sui sanguinis est ex Brandicapris, dicitur. Nescio quare aliqui Bursonus ex Hobbitovico eat ad quaerendum uxorem longe in Capriterram, ubi homines sunt insolitissimi.”
“Et non est miraculum eos insolitos esse.” addidit Tatula Bipes (vicinus Vetuli), “si habitant in ripa prava Fluminis Brandivini, et sub Silvam Veterem, quae est locus obscurus malus, si dimidia fabularum sit vera.”
“Dicis vere, Tata!”dixit Vetulus. “Non est ut si Brandicapres ex Capriterra habitant in Silva Vetere; sed sunt genus insolitum, ut videtur. Conludunt ratibus in illo magno flumene - et illud non est naturale. Non est miraculum molesta propter id venisse, dico. Utcumque res ceciderit, Magister Frodo est tam lepidus quam velis offendere adolescenti hobbito. Est simillimus Magistri Bilboni, et non solum specie. Denique suus pater erat Bursonus. Decens respectabilis hobbitus erat Magister Drogo Bursonus; erat numquam multum narrare de eo, quoad mersit."
Subscribe to:
Posts (Atom)